چرا واژن جوش میزند و راهکار فوری درمان آن چیست؟

جوش‌های اطراف ناحیه‌ی تناسلی زنان یک بیماری شایع است که در اثر عوامل مختلف ایجاد می‌شود. این برجستگی‌ها ممکن است نا‌خوشایند و تحریک‌کننده باشند، اما در بیشتر موارد جدی نیستند.

جوش‌های واژن از نظر ظاهری شبیه جوش‌هایی هستند که در مناطق دیگر بدن ایجاد می‌شوند. آنها می‌توانند ویژگی‌های مختلفی داشته باشند. به‌عنوان مثال، ممکن است دردناک یا بدون درد، همراه با سوزش، گوشتی یا قرمز، پر از چرک، به‌صورت چند‌تایی یا به‌تنهایی، همراه با خارش یا در اندازه‌های مختلف باشند.

در این مقاله به بررسی علل شایع جوش‌های واژن، درمان و روش‌های جلو‌گیری از وقوع آن‌ها در آینده می‌پردازیم.

چه عواملی باعث ایجاد جوش‌های واژن می‌شوند؟

دلیل آن همیشه روشن نیست، اما چند دلیل وجود دارد که ممکن است در اطراف دستگاه تناسلی خود جوش مشاهده کنید. بعضی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

درماتیت تماسی (Contact dermatitis)

جوش‌های واژن احتمالاً در اثر درماتیت تماسی ایجاد می‌شوند که در واقع در نتیجه‌ی واکنش به چیزی است که پوست را لمس کرده است. درماتیت تماسی دستگاه تناسلی ممکن است ناشی از حساسیت به موارد زیر باشد:

• ماده‌های معطری که در وان حمام به‌منظور ایجاد کف استفاده می‌شوند 
• صابون‌ها، به‌خصوص اگر حاوی مواد معطر باشند
• دستمال مرطوب زنانه، دئودورانت، لوسیون، پودر یا عطر
• تامپون یا نوار بهداشتی
• اسپرم‌کش‌، کاندوم، روان‌کننده‌ یا محرک‌های جنسی
• دارو‌های موضعی بدون نسخه

هرگونه تحریک پوست می تواند منجر به ایجاد جوش شود. پوست شما ممکن است به دلیل موارد زیر تحریک شده باشد:

• تعریق
• ترشحات واژن
• ادرار
• منی

فولیکولیت (Folliculitis)

جوش در ناحیه‌ی تناسلی ممکن است نتیجه‌ی عفونت فولیکول مو در اثر باکتری باشد. تراشیدن مو‌های شرم‌گاهی یکی از دلایل احتمالی فولیکولیت است. وقتی مو‌های شما از فولیکول رشد می‌کنند، دوباره به سمت پوست فر می‌خورند که این موضوع باعث تحریک می‌شود. در بعضی موارد، مو دوباره به داخل پوست رشد می‌کند. اثر زبری تیغ روی پوست حساس می‌تواند برجستگی، تاول و جوش ایجاد کند.

آکنه‌ی معکوس (Hidradenitis suppurativa)

آکنه‌ی معکوس بیماری مزمن غدد تعریق است که باعث ایجاد ضایعات جوش مانند در اطراف بدن از جمله ناحیه‌ی واژن می شود. علت این بیماری التهابی نادر هنوز مشخص نیست. 

مولوسکوم مسری (Molluscum contagiosum)

مولوسکوم مسری یک عفونت ویروسی است که می‌تواند باعث ایجاد جوش در هر نقطه از بدن از جمله دستگاه تناسلی شود. می‌توان آن را با دارو‌های موضعی یا خوراکی درمان کرد. 

آیا ترکاندن جوش واژن بدون خطر است؟

بهتر است که هرگز سعی نکنید جوش واژن را بترکانید چرا که می‌تواند باکتری‌ها را گسترش داده و منجر به عفونت شود. احتمال دارد جوش واژن به‌خودی‌خود پاره شود. در این حالت به پزشک خود مراجعه کنید تا جوش را به طریقی درمان نماید که از توسعه عفونت جلو‌گیری شود.

مواردی که با جوش واژن اشتباه می‌شوند!

این‌گونه به‌نظر می‌رسد که ما نمی‌توانیم در برخی از موارد جوش را از کیست، زگیل یا ضایعاتی که در حال رشد هستند، تشخیص دهیم. چندین شرایط و فاکتور دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند منجر به برجستگی‌هایی مانند جوش‌های واژن شود که شامل موارد زیر می‌شوند:

عفونت‌های مقاربتی (STIs)

دو عفونت مشترک مقاربتی می‌تواند باعث برجستگی در اطراف واژن شود که شامل تبخال و زگیل تناسلی هستند:

تبخال تناسلی (Genital herpes)

تبخال تناسلی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است و می‌تواند منجر به ایجاد لکه‌هایی دردناک یا خارش‌دار شود. از‌آنجایی‌که ویروس می‌تواند در بدن خفته باشد، حتی اگر لکه یا زخم قابل مشاهده نباشد، تبخال تناسلی می‌تواند از فردی به فرد دیگر انتقال یابد.

به‌طور مشابه با زگیل‌های تناسلی، این ویروس را نمی‌توان به‌یک‌باره از بدن خارج کرد. با این حال، دارو و استفاده از کاندوم می‌تواند علائم و خطر انتقال ویروس به همسر را کاهش دهد.

زگیل تناسلی (Genital warts)

توده‌هایی کوچک و به رنگ گوشت هستند که ممکن است ظاهری شبیه گل کلم داشته باشند. این موارد بیشتر در بین خانم‌ها مشاهده و توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. اگر ناراحت‌کننده نباشند، درمان لازم نیست. با‌این‌حال، دارو‌ها یا جراحی می‌توانند با گسترش آن مقابله کنند. 

انواع کیست‌های قسمت خارجی دستگاه تناسلی زنان

کیست‌ها ساختارهایی شبیه جیب مملو از مایعات هستند و می‌توانند تقریباً در هر نقطه از بدن رشد کنند. اکثر کیست‌ها نگران‌کننده نیستند، اما گاهی اوقات می‌توانند سرطانی یا پیش‌سرطانی باشند، بنابراین همیشه بهتر است که آن‌ها را توسط یک پزشک بررسی کنید.

بسته به میزان پیشرفت کیست، طیف وسیعی از گزینه‌های درمانی در دسترس است. این احتمال وجود دارد که پزشک برای کیست‌های کوچک‌تر، آنتی‌بیوتیک تجویز کند. کیست‌های بزرگ‌تر ممکن است به تخلیه و جراحی نیاز داشته باشند و گاهی اوقات برای جلو‌گیری از رشد مجدد کیست، برداشتن کامل آن لازم است.

سایر کیست‌های غیر‌سرطانی رایجی که می‌توانند روی سطح خارجی دستگاه تناسلی زنان ایجاد شوند عبارتند از:

میلیا (Milia)

کیست‌های کوچک و بدون ضرر مانند جوش‌های سر‌سفید هستند و به‌خودی‌خود بهبود می‌یابند.

کیست اپیدرموئید (Epidermoid cyst)

کیست‌های سخت، بدون درد و با رشد کند هستند که به آن‌ها کیست سباسه یا کراتین نیز گفته می‌شود.

لیپوما (Lipoma)

کیست‌های بدون درد، نرم و با رشد کند هستند.

گرانولومای پیوژنیک (Pyogenic granuloma)

یک برآمدگی توپر سفت، کوچک و قرمز است که به‌سرعت رشد و به‌راحتی خون‌ریزی می کند و ممکن است پوسته‌دار یا صاف باشد.

کیست‌های بارتولین (Bartholin’s gland)

کیست‌های غده بارتولین توده‌های غیر‌سرطانی هستند که در دو طرف لابیا تشکیل می‌شوند. این کیست‌ها معمولاً بدون درد بوده و نیازی به درمان ندارند. با‌این‌حال، اگر آلوده، ملتهب و پر از چرک شوند باید با مداخلات پزشکی مانند تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان آن‌ها اقدام کرد.

تخمین زده می‌شود که ۲ درصد از زنان حداقل یک مورد از این نوع کیست‌ها را در طول زندگی خود مشاهده می‌کنند و بیشترین شیوع آنها در بین زنان ۲۰ ساله است. از‌آن‌جایی‌که کیست‌های بارتولین بسیار آهسته رشد می‌کنند و اغلب بدون‌درد هستند، ممکن است تا چندین سال متوجه کیست بارتولین نشوید.

انواع کیست‌های واژن

تقریباً یک تا دو درصد از زنان در دوره‌ای از زندگی خود دچار کیست واژن می‌شوند. این کیست‌ها می‌توانند در نتیجه‌ی آسیب‌دیدگی دیواره‌های واژن در هنگام زایمان یا جراحی، ایجاد غده‌ی مسدود شده یا رشد تومور غیر‌سرطانی در پوشش واژن ایجاد شوند. گاهی اوقات نمی‌توان علت آن‌ها را مشخص کرد.

حدود ۱۰ درصد از کیست‌های خوش‌خیم واژن، کیست‌های مجرای گارتنر (Gartner duct cysts) هستند. کیست‌های واژن غیر‌سرطانی عبارتند از:

کیست مولرین (Müllerian cyst)

کیست مولرین از مواد جنینی باقیمانده حاصل می‌شود و می‌تواند بدون علامت باشد اما بعداً منجر به خون‌ریزی واژن یا مشکلات ادراری می‌شود.

کیست انسدادی (Inclusion cyst)

کیست‌های انسدادی کیست‌های کوچک و بدون درد هستند که در پشت دیواره‌ی واژن ایجاد و به‌طور معمول در اثر آسیب به پوشش در حین جراحی یا زایمان ایجاد می‌شوند.

اکثر کیست‌های مجاری گارتنر، مولرین و انسدادی، کوچک و بدون درد باقی می‌مانند و نیازی به درمان ندارند. اگر در طول معاینه‌ی لگن، کیست تشخیص داده شود، ممکن است پزشک برای تشخیص آن سونوگرافی یا MRI تجویز کند. هم‌چنین این امکان وجود دارد که برای رد کرد فرضیه‌ی سرطان، نمونه‌برداری انجام شود. کیست‌های واژن که بزرگ و ملتهب شده یا علائم مشکل آفرین دارند باید با جراحی برش داده شوند تا از عود مجدد آن‌ها جلو‌گیری شود

منگوله‌ی پوستی (Skin tags)

منگوله‌ی پوستی هم می‌تواند مانند جوش به‌نظر برسند، اما این‌ها فقط تکه‌های بافتی کوچک هستند و هیچ تهدیدی برای سلامتی ندارند. هر چند که پزشک می‌تواند در جهت حذف آن ها اقدام کند.

واریس واژن (Vaginal varicosities)

ضایعات ناشی از واریس واژن برجستگی‌هایی معمولاً به رنگ آبی هستند و می‌توانند با افزایش سن زنان اتفاق بیفتند. واریس در واژن و سطح خارجی دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند و به صورت ورید‌های متورمی هستند که به همان اندازه‌ای که بواسیر در اطراف مقعد مشکل ایجاد می‌کند، می‌توانند موجب حساسیت یا خون‌ریزی شوند. کمپرس خنک می‌تواند در کاهش ناراحتی‌های حاصل از آن موثر باشد.

دانه‌های فوردایس (Fordyce spots)

بیماری فاکس-فوردایس (Fox-Fordyce) نوعی اختلال غیرمعمول است که باعث التهاب مزمن غدد عرق آپوکراین (apocrine sweat glands) می‌شود. زنان مبتلا به این بیماری غالباً بر روی لوب‌های واژن خود برآمدگی‌های متعدد، کوچک ، محکم و گوشتی مشاهده می‌کنند و خارش آن‌ها می‌تواند منجر به عفونت ثانویه غده‌های مویی شود.

بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به این بیماری را زنان تشکیل می‌دهند. محققان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث بروز این بیماری می‌شود، اگرچه واضح است که هورمون‌ها و ژنتیک در پیشرفت آن نقش دارند. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که لیزر مو‌های زائد ممکن است باعث ایجاد این بیماری در برخی از افراد شود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

بیشتر موارد جوش‌های واژن به‌خودی‌خود یا با درمان‌های ساده بر‌طرف می‌شوند. ایجاد تغییر در شیوه‌ی زندگی و روال بهداشت شخصی ممکن است از شیوع در آینده جلو‌گیری کند.

اگر علت جوش‌ واژن برای شما ناشناخته است، در صورت ادامه یا بدتر شدن، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. جوش‌هایی که بسیار دردناک، بزرگ یا پر از چرک هستند، در‌صورتی‌که خطری نداشته باشند توسط پزشک تخلیه می‌شوند.

پیش‌گیری و درمان جوش واژن

• اولین قدم برای تصمیم‌گیری در مورد درمان صحیح، کشف علت ایجاد جوش است. 

• پس از مشخص شدن علت تحریک یا عفونت، استفاده از محصول یا فعالیت خود را متوقف کنید. به‌عنوان مثال، اگر مشکل اصلاح است، با استفاده از تیغه‌ی جدید و اصلاح در جهت رشد مو، تحریک را به حداقل برسانید. ضمن این‌که یادتان باشد اصلاح را هرگز به‌صورت خشک انجام ندهید. 
• جوش‌های ناشی از تحریک جزئی ممکن است خود‌به‌خود برطرف شوند. اگر روند رو‌به‌رشد بهبودی را مشاهده نمی‌کنید، به پزشک مراجعه کنید.
• جوش‌های ناشی از مو‌های رشد یافته معمولاً خود‌به‌خود برطرف می‌شوند. تشخیص و درمان به‌موقع آن‌ها می‌تواند از بدتر شدن جلو‌گیری کند. اگر این جوش‌ها به‌خودی‌خود برطرف نشوند، پزشک می‌تواند داروی موضعی یا خوراکی تجویز کند.
• تمیز نگه داشتن وان‌های آب‌گرم، استفاده از استخر‌های مناسب و دوش گرفتن بعد از آن بسیار مهم است. هم‌چنین استفاده‌ی روغن روی پوست را محدود کنید زیرا این مواد می توانند باکتری‌ها را در فولیکول‌ها به دام بیندازند.
• گرما و رطوبت در ناحیه‌ی تناسلی، آن را به مکانی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها تبدیل می‌کند.
• دستگاه تناسلی خود را روزانه با آب گرم و صابون ملایم و بدون عطر بشویید. از به‌کار بردن محصولات تمیز کننده در داخل واژن خود‌داری کنید، زیرا این مواد می‌توانند تعادل pH را تحت تأثیر قرار دهند و از این طریق منجر به عفونت شوند.
• لباس زیر نخی انتخاب و از پارچه‌هایی که گرما و رطوبت را به‌دام می‌اندازد، خود‌داری کنید.
•  لباس‌های گشاد و راحت را انتخاب نمایید که به پوست‌تان اجازه‌ی نفس کشیدن می‌دهند و همیشه پس از ورزش لباس‌تان را عوض کنید.
• در زمان قاعدگی به صورت مرتب تامپون یا نوار بهداشتی را عوض کنید. کاپ‌های قاعدگی یک گزینه‌ی مناسب و بهداشتی نسبت به نوار بهداشتی و تامپون‌ها هستند.
• از فشار دادن جوش‌های واژن خود‌داری کنید. فشردن جوش‌های واژن می‌تواند باعث درد و تحریک بیشتر شود، ضمن این‌که خطر انتشار باکتری و ایجاد عفونت افزایش می‌یابد و ممکن است جوش‌ها از نظر تعداد و شدت گسترش یابند. صبر کنید تا یک جوش به طور طبیعی بترکد یا به دنبال درمان پزشکی باشید.
• برای رفع خارش و درد، سعی کنید ناحیه را با کمپرس گرم درمان کنید. نگران نباشید، یک حوله‌ی تمیز کوچک را در آب گرم خیس کنید و قبل از قرار دادن روی پوست، آن را بفشارید. این روش درمانی می‌تواند چندین بار در روز تکرار شود.
• همیشه قبل از پوشیدن لباس زیر، محل را کاملاً خشک کنید تا از رشد باکتری جلو‌گیری شود.

استفاده از دارو‌ها برای درمان جوش واژن

• با پزشک در مورد دارو‌های جوش واژن صحبت کنید.
• اگر درماتیت تماسی علت اصلی است، ممکن است دارو‌های موضعی یا آنتی‌هیستامین‌ها توصیه شوند.
• عفونت‌ها با آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی قابل درمان هستند.
• تشخیص و درمان به‌موقع برای آکنه معکوس توصیه می‌شود تا علائم تحت کنترل باشد. 
• در‌حالی‌که مولوسکوم مسری اغلب بدون درمان از بین می‌رود، ممکن است برای موارد مداوم دارو تجویز شود.
• اگر مطمئن نیستید که چه عواملی باعث ایجاد جوش می‌شوند، استفاده از دارو‌های بدون نسخه را متوقف و به پزشک مراجعه کنید.

• برای درمان عفونت ناشی از مو‌های رشد کرده، لکه‌های فوردایس یا کیست‌های غده بارتولین معمولاً از آنتی‌بیوتیک خوراکی استفاده می‌شود.
• برای درمان بیماری‌های مقاربتی مانند MC، زگیل‌های تناسلی HPV یا تبخال تناسلی از دارو‌های ضد ویروسی خوراکی استفاده می‌شود.
• برای درمان تبخال تناسلی، زگیل‌های تناسلی HPV، یا عفونت‌ ناشی از مولوسکوم مسری می‌توان از کرم Imiquimod استفاده کرد.

پوست ناحیه تناسلی حساسیت بیشتری نسبت به پوست دیگر نقاط بدن دارد، بنابراین همیشه باید شرایط مختص خود را قبل از ادامه درمان با پزشک در میان بگذارید. شرایط مختلف به درمان های مختلفی نیاز دارد که می‌تواند شامل دارو‌های موضعی تا خوراکی، زیر جلدی یا جراحی باشد. پس هر گونه ضایعه پایداری را جدی بگیرید و حتماً به پزشک مراجعه کنید.